Esther Bron: “Uiteindelijk zal dit onderzoek bijdragen aan een medicijn tegen alzheimer”

Dr. Esther Bron, onderzoeker bij het wetenschappelijke programma Medical Delta Diagnostics 3.0 en bij het Erasmus MC (Radiologie en Nucleaire Geneeskunde), is een van de twee genomineerden voor de Young Outstanding Researcher Award van Alzheimer Nederland in de categorie ‘De patiënt van morgen’. In juni hoort ze of ze de persoonsgebonden prijs ter waarde van €100.000,- ontvangt. De award is een talentprijs voor de meest veelbelovende onderzoeker op het gebied van dementie in Nederland.

De winnaar van de Young Outstanding Researcher Award wordt bepaald door een jury (75%) en door publieksstemmen (25%). Stemmen kan via deze link.

Esther Bron doet onderzoek naar computermodellen die artsen helpen beter de diagnose te stellen bij dementie. Nu duurt het nog vrij lang voordat de juiste diagnose wordt gesteld. Eerder onderzoek laat zien dat computermodellen nauwkeurig zijn, maar dit is alleen onderzocht in een vereenvoudigde setting. De praktijk is veel complexer, met bijvoorbeeld verschillende vormen van dementie. Het is haar missie om de computermodellen te optimaliseren voor gebruik in het ziekenhuis. Niet alleen kan daardoor nauwkeuriger en eerder worden ingeschat of een persoon een verhoogd risico loopt op het ontwikkelen van een ziekte als alzheimer; uiteindelijk kan dit ook het onderzoek naar een medicijn tegen alzheimer versnellen, zo is de verwachting. We spraken haar over haar nominatie en over haar onderzoek.

Van harte gefeliciteerd met je nominatie. Kan je iets meer vertellen over je onderzoek?

"Binnen het wetenschappelijke programma Medical Delta Diagnostics 3.0 onderzoeken we onder andere hoe we met hulp van beeldvormende technieken, zoals MRI-scans, dementie in een zo vroeg mogelijk stadium kunnen ontdekken. We koppelen beelden en data van grote populatieonderzoeken aan AI-technieken. Het behoort tot de meest veelbelovende technologieën om diagnoses, prognoses en behandelingskeuzes te verbeteren.

Ik doe onderzoek naar het gebruik van nieuwe computermodellen waarmee artsen betere diagnoses kunnen stellen. Die computermodellen verbeteren naarmate er meer data wordt verzameld. Maar hoewel de ontwikkelingen snel gaan, is er nog veel onduidelijk. De bestaande modellen geven namelijk nog lang geen antwoord op alle vragen van artsen om de juiste diagnose te kunnen stellen, doordat we de verschillende ziektebeelden nog niet goed in kaart hebben. We missen dus een belangrijke schakel om deze manier van werken breed toe te passen in de kliniek. Met mijn onderzoek probeer ik dit hiaat te vullen."

Waarom is het zo belangrijk om in een vroeg stadium dementie te signaleren?

"Allereerst is het voor de patiënt en zijn familie belangrijk om vroeg de diagnose te krijgen, zodat zij zich daarop kunnen instellen en maatregelen kunnen treffen. Maar mijn onderzoek richt zich voornamelijk op de patiënt van morgen. Er is nog geen medicijn voor alzheimer. Dat komt onder andere omdat testprojecten met medicijnen tot nu toe de eindstreep niet halen. De verwachting is dat de testresultaten veel duidelijker zijn bij patiënten waar de ziekte van alzheimer zich nog in het beginstadium bevindt.

De diagnose van dementie wordt interdisciplinair gesteld, dus het onderzoek daarnaar moet ook interdisciplinair zijn.Voor de zoektocht naar een medicijn, is het dus belangrijk om veel eerder de ziekteverschijnselen van alzheimer te kunnen opsporen. MRI scans in combinatie met slimme computermodellen kunnen daar een sleutelrol in spelen. Samen met een groep wetenschappers organiseerde ik onlangs een internationale competitie waarin onderzoekers werden uitgedaagd om op basis van MRI-scans met computermodellen alzheimer te kunnen voorspellen. De resultaten waren veelbelovend, er zit veel potentie op dat vlak."

Wat gaat dit onderzoek uiteindelijk betekenen voor de arts die de diagnose stelt?

"Ik wil artsen de tools geven om betere diagnoses te stellen en de patiënt uit te leggen wat de ziekte gaat betekenen. Daarvoor is het nodig om zoveel mogelijk informatie te analyseren in slimme modellen. Computermodellen stellen voor sommige standaardvragen nu al betere diagnoses dan artsen. Individuele cases zijn echter nooit standaard. Voor de uitzonderingen is er nog niet genoeg data. We moeten daarom samen met artsen kijken welke belangrijke vragen voor diagnoses beantwoord moeten worden, deze data ontsluiten en hier goede modellen voor maken.

Momenteel stellen artsen hun diagnose deels op basis van hun interpretatie van wat ze op een MRI scan zien. Er is momenteel een omslag gaande om met software (van Quantib - een spin-off van het Medical Delta-programma, red.) te meten hoe hersenweefsel wegvalt. Dat is een eerste stap en heeft nu al impact. Uiteindelijk willen we met computermodellen heel veel metingen combineren, zoals eiwitmetingen, testresultaten en imagingdata."

Hoe is het om met verschillende wetenschappelijke disciplines samen te werken?

"Ik heb altijd op het kruispunt gestaan tussen kliniek en techniek. Ik heb medische natuurwetenschappen gestudeerd aan de VU, een multidisciplinaire opleiding dat medisch en technisch onderzoek combineert. Toen al wilde ik dicht bij de uiteindelijke toepassing van wetenschap staan. Daardoor versta ik zowel de taal van klinische als technische onderzoekers. De complexiteit en de magie van de werking van onze hersenen trekken mij enorm. Dat geldt ook voor Imaging-onderzoek.

Binnen het wetenschappelijke programma van Medical Delta werken we met allerlei disciplines samen, dat maakt het uitdagend en interessant. Het is ook essentieel voor ons onderzoek, er zijn nu eenmaal verschillende expertises nodig. Naast imaging-onderzoek zijn ook zogeheten ‘biomarkers’ en neurologische testen noodzakelijk om een goede diagnose te kunnen stellen. Wetenschappers van Erasmus MC, de TU Delft en LUMC werken daarin nauw samen. De diagnose van dementie wordt interdisciplinair gesteld, dus het onderzoek daarnaar moet ook interdisciplinair zijn."

Weet je al waar je het bedrag aan wilt besteden, mocht je winnen?

"We willen heel graag het onderzoek uitbreiden door verschillende computermodellen samen te brengen. De internationale competitie liet zien dat daar veel winst te behalen is. De volgende noodzakelijke stap is het testen van de computermodellen op de gegevens van patiënten met verschillende ziekten die dementie veroorzaken. Het bedrag geeft me de kans het onderzoek te versnellen. Op deze manier kunnen we komen tot een snellere diagnose, betere testmogelijkheden voor medicijnen en uiteindelijk een toekomst zonder dementie."