Nieuwe CT-techniek uitgetest in Erasmus MC

Als eerste in Nederland test Erasmus MC zogenaamde Photon Counting Computed Tomography (PCCT) in de klinische praktijk. Ook het wetenschappelijk programma Medical Delta Diagnostics 3.0: Dementia and stroke maakt gebruik van deze nieuwe CT-techniek. TU Delft gaat hiervoor testen doen op de scanner. Tevens wordt een in het LUMC ontwikkeld fantoom gebruikt om de kwaliteit van de PCCT te testen.

De nieuwe machine heeft andere detectoren die de röntgenstraling nauwkeuriger analyseren met minder straling en een scherper beeld. In potentie heeft dit veel voordelen voor de patiënt, maar tot een klinische toepassing kwam het tot op heden niet. Deze scanner is nu beperkt beschikbaar en Erasmus MC gebruikt als eerste in Nederland, tweede in Europa, de nieuwe photon counting CT (PCCT) scanner in de patiëntenzorg.

Individuele fotonen

Een normale CT-scanner registreert met een ‘energie-integrerende’ detector (EID) de totale fotonenergie die in een detector wordt gedeponeerd. Daar zit energie van fotonen in, maar ook elektronische ruis, wat kan zorgen voor een slechter beeld. Een PCCT maakt gebruik van een foton-tellende detector (PCD) die de interacties van individuele fotonen registreert. Door bij elke interactie de gedeponeerde energie bij te houden, registreren de pixels van een PCD elk een energiespectrum.

Dr. ir. Marcel van Straten, klinisch fysicus van de afdeling Radiologie & Nucleaire Geneeskunde: "Cru gezegd: normale CT ziet alleen de intensiteit van fotonen, vergelijkbaar met zwart-witfotografie, terwijl de PCCT ook spectrale informatie ziet, vergelijkbaar met kleurenfotografie."

"De beelden die eruit komen, zijn echt verbluffend"

Dr. Ronald Booij, radiodiagnostisch laborant en coördinator research en innovatie unit CT (en de eerste in Nederland gepromoveerde laborant), is betrokken bij het onderzoek met de PCCT. Booij: "De beelden die eruit komen, zijn echt verbluffend. Behalve haarscherpe beelden van harde structuren, zoals bot, zien we echt mogelijkheden om ook ander weefsel, zoals de pezen en het kraakbeen in beeld te brengen. Daarnaast kunnen we in de toekomst ook veel beter heel kleine bloedvaten in beeld brengen en de samenstelling van aderverkalking vaststellen. We kunnen straks veel nauwkeuriger ziekte in beeld brengen, zodat de chirurg kan bepalen of en zo ja waar er geopereerd of behandeld moet worden."

Medical Delta onderzoek: betere en eerdere detectie herseninfarcten

Grote verwachte voordelen zijn een betere signaal- (en contrast-) ruisverhouding, een lagere röntgendosis voor de patiënt, een scherper beeld en de mogelijkheid om meerdere contrastmiddelen en/of weefselsoorten van elkaar te onderscheiden.

Prof. dr. Aad van der Lugt, neuroradioloog, hoofd Onderzoek en Opleiding van de afdeling Radiologie & Nucleaire Geneeskunde bij Erasmus MC en een van de Scientific Leaders van het wetenschappelijke programma Medical Delta UltraHB: Ultrafast ultrasound for the heart and brain: “Door de grote hoeveelheden en de hoge datasnelheden die nodig zijn, honderden miljoenen fotoninteracties per vierkante millimeter per seconde, is het gebruik van PCD’s in CT-scanners pas haalbaar geworden door recente verbeteringen in de detectortechnologie. En pas nu kunnen we de techniek in de kliniek testen.”

Het Medical Delta onderzoek richt zich op betere en eerdere detectie van herseninfarcten. Ook wordt onderzocht of met de nieuwe techniek kleine afwijkende bloedvaten in het hoofd beter kunnen worden afgebeeld. Het onderzoek is recent gestart en zal over een jaar de eerste resultaten opleveren.

Eerste in Nederland

Het Erasmus MC is het eerste Nederlandse instituut dat aan de slag gaat met een PCCT. Van der Lugt: "Erasmus MC werkt al jaren intensief samen Siemens Healthineers op het gebied van CT-scanners. Van Siemens hebben we nu de eerste Nederlandse PCCT in huis, om de meerwaarde vast te stellen voor de patiëntenzorg."

"Daar hebben alle partijen profijt van: wij omdat we ervaring kunnen opdoen met nieuwe technieken, Siemens omdat zij onze feedback over het apparaat krijgen en zo de scanner verder kunnen verbeteren en de toekomstige patiënt omdat de beeldvorming van een veel hogere kwaliteit is en hij minder aan straling wordt blootgesteld dan bij een normale CT. De PCCT techniek bestaat al een jaar of 15, maar heeft nu eindelijk de kliniek weten te halen. Wij zijn trots dat we nu als een van de eersten kunnen laten zien wat de impact hier van is."

Lees ook de publicatie op Amazing Erasmus en het bericht op de website van Siemens Healthineers.