vrijdag 9 oktober 2020
Geen bijeenkomstruimte maar een studiosetting in een kantoor in Rotterdam vormde gistermiddag het decor voor het online Medical Delta Café ‘Technological healthcare innovations – safety first?’. Een onderwerp dat door corona op veel belangstelling kon rekenen, want hoe creëer je in een crisissituatie een goede balans tussen het versneld én veilig invoeren van technologische innovaties in de gezondheidszorg?
‘Safety first’ en ‘Mission first, safety always’. Kortgezegd zijn dit de twee veiligheidsprincipes die de burgerluchtvaart van de militaire luchtvaart onderscheiden. Waar veiligheid boven alles staat bij de burgerluchtvaart, ontkomt de militaire luchtvaart er niet aan om risico’s te nemen. Daarbij wordt dan wel een goede inschatting gemaakt van deze risico’s en wordt alles in het werk gesteld om die risico’s zoveel als mogelijk te beperken.
In zijn keynote gebruikte hoogleraar Patiënt Safety Engineering prof. dr. Jan Klein (TU Delft) deze metafoor om de huidige situatie voor de zorg te schetsen. De coronacrisis is volgens hem op sommige onderdelen te vergelijken met een oorlogssituatie waarin acute nood en tekorten direct opgelost moeten worden. “Het uitgangspunt in dergelijke situaties is: doe dat wat nodig is, maar met in achtneming van de veiligheid.” Volgens Klein is het inschatten van risico’s en het genereren van opties daarin van belang. “Creëer bewustzijn over de risico’s en bepaal of deze acceptabel zijn. Zorg dat je de verschillende opties in beeld hebt. Doe dat integraal: zeker wanneer complexe technologie een belangrijke rol speelt, is het van belang om verschillende partijen hun licht te laten schijnen op risicovolle situaties.”
Samenwerking van levensbelang
Het LUMC moest tijdens de eerste coronagolf in het voorjaar in recordtijd de IC-zorg opschalen. Het creëerde een spanningsveld tussen snelheid en patiëntveiligheid. Naast alle nadelen, zorgde die periode voor nieuwe kansen, zo vertelde dr. Sesmu Arbous, Intensivist en director technological medicine binnen het LUMC in haar keynote. “De goede dingen werden uitvergroot, maar de slechte dingen ook. Als de zorg stappen vooruit heeft gemaakt in corona-tijd, dan is het wel op technologisch gebied.” Arbous noemde daarbij technologische ontwikkelingen op het vlak van medische apparatuur, maar ook de vlucht die data-analyses en het delen van data hebben genomen in de afgelopen periode. “E-health, vroeg diagnose door data-analyse, imagingtechnieken, organ- en lab-on-a-chip methodieken: ze hebben de zorg vooruit geholpen. Multidisciplinaire samenwerking tussen zorg en techniek is van levenslang gebleken.”
De uitdaging in crisissituaties is volgens Arbous om met regelmaat een stap terug te nemen. Een evenwicht vinden tussen exploiteren (handelen) en exploreren (contemplatie, onderzoeken en nieuwe kennis opdoen) bleek cruciaal, ook in de samenstelling van een team van zorgprofessionals. “We moesten niet alleen meteen handelen, maar ook leren van elkaar. Internationaal is er een enorme kennisuitwisseling op touw gezet. In een crisissituatie is het belangrijk gebleken om daar ruimte voor te houden en regelmatig literatuur tot je te nemen en nieuwe kennis te vergaren.”
Balans
Het vinden van een goede balans tussen snelheid en veiligheid kwam ook tot uiting in de vragen van de deelnemers. Professor Klein herkende de maatschappelijke tendens om risico’s volledig uit te willen sluiten, met toenemende regelgeving ten gevolg. “Ik denk dat we uit deze crisis kunnen leren dat we met een ‘mission first, safety always’-principe een sneller innovatieproces in de zorg toch vorm kunnen geven. Om dat te kunnen doen, is zoveel mogelijk transparantie nodig. Breng eerlijk de risico’s in kaart, geef daarbij aan wat de opties zijn en ga daar vervolgens het maatschappelijke debat over aan.”
De meer dan honderd deelnemers aan het Café werden ter afsluiting uitgenodigd voor een online netwerkborrel waar verder werd gepraat over ontwikkelingen op het snijvlak van innovatie en veiligheid.
