“Patiënten raken soms zo gemotiveerd, dat we hen op een gegeven moment moeten vragen om even te stoppen”

Of het nu gaat om revalidatie na een hartinfarct of om cognitieve therapie voor gedragsverandering: revalideren is een intensief proces, dat veel energie vraagt. Vanuit het wetenschappelijke programma Medical Delta: Improving Mobility with Technology is dr. ir. Bram Onneweer linking pin tussen Rijndam, TU Delft en Erasmus MC. Hij adviseert in die rol over technologie en koppelt onderzoeksprojecten aan  therapeuten en patiënten van Rijndam, om uiteindelijk (te helpen) producten te ontwikkelen die in de praktijk inzetbaar zijn.

Dit interview is het vierde in een reeks interviews met door Medical Delta gefinancierde PhD-studenten en postdoc onderzoekers. Bram’s postdoc positie wordt gefinancierd vanuit het wetenschappelijke programma Medical Delta: Improving Mobility with Technology.

Waar werk je op dit moment aan?

Ik begeleid en ondersteun innovatietrajecten in de zorgpraktijk. Ik zorg ervoor dat we de juiste vragen aanpakken en dat we dat doen met de juiste partners. Zo ben ik bijvoorbeeld betrokken bij de ontwikkeling van het gebruik van SenseGlove bij handrevalidatie. SenseGlove is een handschoen waarmee het mogelijk is om te interacteren met voorwerpen in een virtuele omgeving. Mensen die revalideren na een herseninfarct of beroerte, kunnen met de handschoen op een veilige en uitdagende manier handbewegingen oefenen. Dit project is gestart vanuit een zorgvraag, maar ook om alle ontwikkelingsstappen te doorlopen en daarmee te leren hoe innoveren in de revalidatiesector gaat.

Met CleVR, het bedrijf dat de Virtual Reality omgeving ontwierp voor het SenseGlove project, werk ik ook aan cognitieve gedragstherapie in VR. Denk hierbij aan rollenspellen en situatie-specifieke oefeningen. Zij ontwikkelden bijboorbeeld een virtuele supermarkt voor mensen die het eng vinden om naar de winkel te gaan, zodat zij daarmee kunnen oefenen. Deze therapie wordt al ingezet in de GGZ. Samen met CleVR willen we dat bestaande systeem nu ook geschikt maken voor mensen met niet aangeboren hersenletsel. De therapeut kan de omgeving zo uitdagend mogelijk maken voor de patiënt, door bijvoorbeeld van tevoren te kiezen hoeveel klanten er in de supermarkt rondlopen.

Wat betekent Medical Delta voor jouw werk?

Een deel van de uren van mijn postdoctoraal onderzoek wordt gefinancierd vanuit Medical Delta, en dat geeft me de gelegenheid om naar congressen of andere bijeenkomsten te gaan. Een belangrijk onderdeel van mijn werk en voor de projecten is om met verschillende partners in gesprek te gaan. Op die manier kan ik contact zoeken en houden met mensen uit verschillende disciplines - uit de technische hoek, maar ook bijvoorbeeld experts op het gebied van revalidatie. Door de jaren heen heb ik zo een waardevol netwerk opgebouwd.

Met VR kun je veel meer soorten oefeningen doen, van eitjes bakken tot fruit sorteren.

Hoe veranderen jouw projecten door de samenwerking met mensen uit verschillende disciplines?

Om een voorbeeld te geven: met de SenseGlove kan je metingen verrichten over het gebruik van de handschoen. We begonnen vanuit het idee dat we die metingen wilden opnemen, maar in co-creatie met de therapeuten kwam naar voren dat zij helemaal geen tijd hebben om deze data te bekijken. Veel liever wilden ze een gebruiksvriendelijk oefensysteem voor patiënten hebben. Hierdoor besloten we om voor een bepaald type handschoenen te gaan en de data niet meer op te slaan, wat ook ontwikkelkosten scheelde. Mijn ‘onderzoekershoofd’ en ‘praktische hoofd’ botsten soms bij dit project. Afstemming met zorgverleners is heel belangrijk, zodat ik kan beslissen hoe ver ik kan gaan met onderzoeksgegevens verzamelen, zonder het directe belang van de patiënt uit het oog te verliezen.

Uiteindelijk hebben we het project een andere richting gegeven: de handschoen is nu vooral een oefenapparaat geworden, waarmee mensen die revalideren bewegingen kunnen trainen. Dat zorgt ervoor dat deze innovatie direct van waarde is voor patiënten en hun therapeuten.

Martijn Nagtegaal, de vorige geïnterviewde in deze reeks, is benieuwd: wat blijft achter van jouw onderzoek?

Traditionele revalidatietherapie kan behoorlijk saai zijn: patiënten moeten dan bijvoorbeeld honderd keer een wasknijper aan een stang vastmaken. Met VR kun je veel meer soorten oefeningen doen, van eitjes bakken tot fruit sorteren. Doordat de patiënten in een VR-omgeving oefenen, kunnen de therapeuten de andere patiënten in de arm-handrevalidatiegroep meer aandacht geven. Daarnaast scheelt het veel opruimtijd, omdat de oefeningen in VR zijn.

Patiënten kunnen ook sneller complexere bewegingen trainen. Dat maakt het revalideren leuker. Met VR raken patiënten soms zo gemotiveerd, dat we hen op een gegeven moment moeten vragen om even te stoppen. Die motivatie is een van de belangrijkste resultaten die onze VR-omgeving opleverde: we kunnen patiënten uitdagen op hun eigen niveau. Uiteindelijk willen we er daarmee voor zorgen dat patiënten sneller en makkelijker revalideren.”