Portret en video Marco van Vulpen: “Ik pleit ervoor om de share-factor in te voeren”

Protonentherapie is een nieuwe manier om kanker te behandelen waarbij de bestralingsdoses preciezer worden afgegeven. Dit zorgt voor minder schade aan omliggend weefsel en minder bijwerkingen. Prof. dr. Marco van Vulpen is medisch directeur van HollandPTC in Delft waar wordt onderzocht wat de maatschappelijke waarde is van deze therapie.

Van Vulpen is hoogleraar in het LUMC, het Erasmus MC en TU Delft en is nu ook vanuit Medical Delta aangesteld als hoogleraar. “Klassiek gedacht ga je op je kamer zitten en onderzoek doen. De internationale standaard is nu: eerst een netwerk opzetten en dan gezamenlijk onderzoek doen.”

HollandPTC is een samenwerking van drie universiteiten en komt voort uit Medical Delta. “Als medisch directeur is het mijn baan om universiteiten en ziekenhuizen te laten samenwerken om protonentherapie in Nederland mogelijk te maken”, vertelt Van Vulpen. “Om de handen ineen te slaan en samen impact te hebben voor de patiënt. Dat ik nu tot Medical Delta hoogleraar ben benoemd, heeft de kern van mijn werk niet veel veranderd, maar ik vind het wel erg bijzonder en het is een mooie erkenning.”

Wat wordt onderzocht bij HollandPTC?

 “De onderzoeken bij HollandPTC hebben twee doelen. Ons eerste doel is het bepalen van de maatschappelijke meerwaarde van protonentherapie. Wat is de winst voor de patiënt? Protonentherapie is preciezer en levert minder schade en bijwerkingen, maar is ook duurder. Wij onderzoeken de meerwaarde om vast te stellen in welke situaties deze behandeling het beste is om in te zetten.

Ons tweede doel is innovatie in het behandelen van kanker. Er valt nog veel te verbeteren aan de huidige gebruikte technieken en we gebruiken protonentherapie als model hiervoor. We kijken bijvoorbeeld naar beeldvormende apparatuur, nieuwe scans en modellen en het toevoegen van bijvoorbeeld immunotherapie. HollandPTC is de plek waar alle krachten worden gebundeld. Een van de onderzoekers die aan innovatie werkt, is Medical Delta hoogleraar Mischa Hoogeman. Hij houdt in de gaten dat wat we hier maken, we straks ook echt kunnen toepassen in de kliniek.

Protonentherapie bestaat voor een groot deel uit techniek. De patiënt ziet daar maar een klein stukje van. Achter de schermen gebeurt er heel veel. Deeltjesversneller, beeldvorming, modelberekeningen. Dat we op de campus van de TU Delft zitten is een groot voordeel voor toegang tot nieuwe technologie. Waar Medical Delta het streven is om samenwerking te stimuleren, is Holland PTC de gematerialiseerde uitwerking daarvan.”

Hoe kan Medical Delta samenwerken verder bevorderen?

“Het is mijn ervaring dat iedereen wel wil samenwerken. Maar in de praktijk is het soms moeilijk. In de huidige opzet zijn er aparte ziekenhuizen met daartussen allerlei barrières die het lastig maken. Denk bijvoorbeeld aan strenge regelgeving rond privacy. Als arts is het dan niet gemakkelijk om je weg te vinden. Mijn wens is dat Medical Delta het voor elkaar krijgt om die barrières, gevormd door wetgeving en bedrijfsstructuren, te beslechten.  

Verder merk ik dat onderzoekers nu vooral worden beoordeeld op basis van individuele prestaties. Hoeveel publicaties heb je, hoeveel geld haal je binnen? Een voorbeeld hiervan is de Hirsch-index, ofwel de ‘H-factor’. Samenwerken past niet in die beoordeling. Wanneer je samenwerking wilt bevorderen, zal dat ook moeten worden meegenomen in de individuele beoordeling. Ik pleit er daarom voor om de S-factor in te voeren, de share-index. Bij mijn oratie op de Medical Delta Conference sprak ik hier over en na afloop heb ik van veel bestuurders en decanen positieve reacties gekregen.

Welk advies heb je voor een succesvolle samenwerking?

“Samenwerken betekent heel veel praten. Het komt niet aangelopen en je bent zelf de drijvende kracht. Hou er rekening mee dat je in het begin door veel frustraties moet gaan. Maar weet dat er een groot netwerk is, zoals Medical Delta, dat je kan helpen. Je moet daar wel zelf naar op zoek en er bestaat geen knop waar je op drukt, waarna het vanzelf gaat lopen. Klassiek gedacht ga je op je kamer zitten en onderzoek doen. De internationale standaard is nu eerst een netwerk opzetten en dan gezamenlijk onderzoek doen.”

Door welke andere onderzoeker ben je verrast?

“Er zijn heel veel wetenschappers die mij verrast hebben en er komen er nog meer die mij gaan verrassen. Een naam die me direct te binnen schiet is dr. Jos Elbers. Hij is radiotherapeut aan het Erasmus MC. Het lukt hem om veel mensen en veel moeilijke onderwerpen samen te brengen en dat wordt binnen Medical Delta erg gewaardeerd. Hij werkt aan een groot patiënten onderzoek, nieuwe interventies en technische innovaties en gebruikt protonentherapie als model voor zijn onderzoek.”

Dit artikel maakt deel uit van een serie waarin we de negen nieuwe Medical Delta hoogleraren uitlichten. Klik hier voor de andere portretten die tot nu toe zijn gepubliceerd. Het onderzoek van Marco van Vulpen draagt bij aan het aan het wetenschappelijke programma HollandPTC Medical Delta program on HTA value proposition.