Portret en video Maureen Rutten - van Mölken: “Investeren in innovaties die de meeste gezondheidswinst opleveren”

Digitale medische technologie kan een belangrijke bijdrage leveren aan betaalbare zorg en het oplossen van het tekort aan zorgpersoneel. Maar hoe weet je of een innovatie daadwerkelijk netto waarde toevoegt aan het hele zorgsysteem? Prof. dr. Maureen Rutten–van Mölken gebruikt gezondheidseconomische modellen – zogeheten ‘health technology assessments’ - om dat te bepalen. “We werken aan bewustwording onder innovators om al vanaf het begin van een innovatietraject over kosteneffectiviteit na te denken.”

Maureen Rutten was al hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, bij Erasmus School of Health Policy & Management, en een van de scientific leaders van het Medical Delta programma 'From Prototype to Payment'. Zij is nu ook benoemd als Medical Delta hoogleraar aan zowel het LUMC als de TU Delft. “Deze benoeming is een bevestiging en erkenning voor het werk dat ik de afgelopen tijd heb gedaan”, vertelt Rutten. “Ik was de afgelopen jaren linking pin tussen onderzoek aan de Erasmus Universiteit, Erasmus MC, de faculteit Industrieel Ontwerp van de TU Delft en het LUMC. Door die partners nu dichter bij elkaar te brengen, kunnen we ontwikkelaars nog beter helpen om hun technologie sneller en slimmer in te bedden in bestaande zorgprocessen.”  

Kun je kort iets over je expertise vertellen?

“Ik ben gezondheidswetenschapper en gezondheidseconoom. Met mijn onderzoek draag ik bij aan het maken van goede keuzes over het opnemen van digitale medische technologie in het basispakket van onze zorgverzekering. Met een health technology assessment onderzoeken we de ziektelast van de doelgroep, of de innovatie effectief en kosteneffectief is en wat dit betekent voor het zorgbudget.

Sinds de introductie van het geneesmiddelenbeleid in de jaren tachtig moet bij aanvraag van vergoeding voor nieuwe geneesmiddelen de kosteneffectiviteit worden aangetoond. Dit hele terrein is sindsdien sterk ontwikkeld. Bij medische technologie werd daar nog niet om gevraagd, maar dat is de afgelopen jaren sterk aan het veranderen.”

Wat betekent dit voor de technici die werken aan zorginnovaties?

“De innovators zijn meestal heel erg gefocust op de technische of biologische kant van hun innovatie, zonder dat zij gewend zijn na te denken wat de beste propositie is. Bij welke doelgroep is dit het meest effectief? Wat betekent dit voor de hele workflow? Moet ik bijvoorbeeld trainingen aanbieden voor behandelaars? Welke regelgeving zit het gebruik van mijn innovatie in de weg? Onderbouwen dat je innovatie effectief is in de dagelijkse medische praktijk, zit bij innovators vaak minder in het systeem.

Wij kijken heel systematisch. Wat levert het op voor de patiënt en de samenleving? En wat zijn de kosten? Leidt het tot netto baten of niet? Zo informeren we uiteindelijk verzekeraars of het een goede interventie is. Dat is het traject aan de voorkant. Hoe eerder je hiermee begint in het innovatieproces, hoe kansrijker het is om goede proposities te ontwikkelen. Dat kan ertoe leiden dat je vroegtijdig besluit om bepaalde innovatieroutes niet op te volgen, omdat de kans klein is dat het kosteneffectief is. Bijvoorbeeld omdat er voor die route al meerdere, goedkopere alternatieven bestaan. Wij werken aan bewustwording onder innovators om al vanaf het begin van een innovatietraject over kosteneffectiviteit na te denken.

Wij proberen het totaalbeeld te schetsen, zodat een innovatie ook in de praktijk goed werkt.Dan is er ook de achterkant. Als je een specifieke innovatie op de markt brengt, kan het grote consequenties voor de zorgpraktijk hebben. Dat effect is vaak veel omvangrijker voor apparatuur en medische hulpmiddelen dan voor geneesmiddelen. Als je met een nieuwe digitale interventie gaat werken, betekent dat vaak een hele andere workflow. Daar moet je goed over nadenken, wil het succesvol landen. Daarvoor kunnen we met de betrokkenen slimme implementatiestrategieën ontwerpen.

Een concreet voorbeeld is remote monitoring van mensen met hartfalen. Hierbij moet je investeren in allerlei sensors en apps die mensen thuis gebruiken. Over het algemeen duidt het bewijs erop dat dit kwalitatief goede en kosteneffectieve zorg is. Heropnames worden voorkomen en we zien reductie van sterfte. Dit betekent echter ook dat er minder mensen in het ziekenhuis komen en dat er minder bedden bezet zijn. Dat heeft weer consequenties voor de financiële positie van de afdeling cardiologie in het ziekenhuis. Je moet dan bijvoorbeeld nadenken over nieuwe bekostigingsmodellen om hen toch mee te krijgen. Ook ontstaat er meer vraag naar andere soorten zorgmedewerkers. Data analisten en gespecialiseerde verpleegkundigen bijvoorbeeld die op grond van algoritmes kijken naar het waarschuwingssysteem. Daardoor verschuiven verantwoordelijkheden. Wij proberen dat totaalbeeld te schetsen, zodat een innovatie ook in de praktijk goed werkt.”

Wat is de toegevoegde waarde van Medical Delta voor jouw werk?

“De waarde zit hem vooral in de gemakkelijkere toegang tot een heel groot netwerk van deskundige mensen uit heel verschillende disciplines. Die maken het werk leuk en leiden ons naar de meest interessante innovaties. ”

Wat is jouw toegevoegde waarde aan Medical Delta?

“Mijn jarenlange HTA-expertise, die ik ook inzet in het Medical Delta programma ‘From Protoype to Payment’. Hierbinnen doen we met een groot multidisciplinair team van wetenschappers meer fundamenteel onderzoek naar betere evaluatiemethodes en modellen, prikkels in bekostigingsmodellen, de impact van technologie op de organisatie van zorg en zorgprofessionals en het bevorderen van snelle toegang tot waardevolle nieuwe technologie.

Ik zou graag zien dat meer mensen van deze kennis gebruik maken. Zodat we robuuster bewijs over de waarde van medische technologie voor de samenleving kunnen leveren. Daarmee kunnen we technologie eerder op de markt brengen en breder en duurzamer implementeren in de zorg. Dat is waar ik als hoogleraar aan wil bijdragen.”

Wat hoop je voor de patiënt en zorgprofessional over 5 jaar te hebben bereikt?

“Dat we het zorgbudget dusdanig inzetten dat we zoveel mogelijk gezondheidswinst bereiken en het budget zo goed mogelijk kunnen verdelen. Vanuit een heel breed maatschappelijk perspectief. Waarbij we kijken naar de effecten op gezondheid, arbeidsproductiviteit, kosten van zorg en inzet van mantelzorg.

We mopperen allemaal als de zorgverzekeringspremie omhoog moet. We willen ook liever niet nog meer aan zorg uitgeven, omdat dit ten koste gaat van investeringen in bijvoorbeeld onderwijs, klimaat en defensie. Het doel is om met de hoeveelheid geld die we hebben, zoveel mogelijk mensen te helpen. Wij kunnen daarbij sturen op investeren in innovaties die het meeste gezondheidswinst opleveren. En er zo ook voor zorgen dat patiënten sneller toegang krijgen tot kosteneffectieve medische technologie.”

Wat is jouw ervaring met interdisciplinair samenwerken?

“Health Technology Assessment is per definitie interdisciplinair. Daarnaast heb ik ervaring als projectcoördinator in grote EU-projecten rondom integrale zorg voor mensen met meerdere chronische aandoeningen en gepersonaliseerde precisiegeneeskunde. Daarin moet je met heel veel partners uit verschillende culturen samenwerken. Het is dan belangrijk om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. Ik vind dat heel leuk om te doen. Het geheim van een goede samenwerking is een goed coördinatieteam, heel veel communicatie, veel praten over successen en positiviteit uitstralen. Maar ook gewoon mensen overtuigen, educatiesessies houden en praktische ondersteuning bieden wanneer dat nodig is.”

Door het werk van welke wetenschapper ben je verrast en waarom?

“In ons werk is er voortdurend interactie met andere disciplines. We praten met allerlei specialisten om onze gezondheidseconomische modellen verder te ontwikkelen. Ook zie ik heel veel innovators die werken aan allerlei nieuwe medische technologie. Het is ongelofelijk knap wat er allemaal kan, bijvoorbeeld op het gebied van medische beeldvorming en AI. Het is een voorrecht om daar zo dicht bij te staan.”

Dit artikel maakt deel uit van een serie waarin we de acht nieuwe Medical Delta hoogleraren uitlichten. Klik hier voor de andere portretten die tot nu toe zijn gepubliceerd.