Portretserie nieuwe Medical Delta hoogleraren - Jaap Harlaar: "Deze vorm van samenwerken zit in mijn bloed"

Honderdduizenden Nederlanders kampen met pijn door knieartrose en dat aantal is snel stijgende. Prof.dr. ir. Jaap Harlaar is gespecialiseerd in klinische biomechanica en draagt met zijn onderzoek bij aan een betere behandeling van artrose. Harlaar is benoemd tot Medical Delta hoogleraar en heeft nu een aanstelling aan TU Delft, LUMC en Erasmus MC. Dat helpt hem bij zijn werk. “Je moet door disciplinaire grenzen heen om een ziekte als artrose aan te pakken.”

(For English, click here)

Jaap Harlaar vertelt in onderstaande video over zijn Medical Delta hoogleraarschap:

“Bij artrose moet je begrijpen wat er op celniveau van het kraakbeen gebeurt en je moet snappen hoe het kraakbeen wordt belast met bewegen”, vertelt Harlaar. “Het belang van samenwerken kun je hierbij uitdrukken in een metrische schaal. Ik kijk naar een patiënt van de meter tot aan de millimeter, collega biomechanicus Amir Zadpoor kijkt van de millimeter tot aan de micrometer en biologen Gerjo van Osch en Ingrid Meulenbelt kijken in de cellen op micrometer niveau. Je hebt elkaar nodig om een ziekte te ontrafelen.”

Wat betekent de benoeming tot Medical Delta hoogleraar voor jou?

"Deze vorm van samenwerken zit in mijn bloed en ik werk dan ook al lang samen met het LUMC en het Erasmus MC. Wat dat betreft verandert er niet zoveel. Maar de Medical Delta signatuur helpt wel. Het geeft een extra zetje om nieuwe dingen voor elkaar te krijgen en is dan echt een factor van betekenis. Het werkt bijvoorbeeld positief bij het aanvragen van subsidie. Daarmee wordt ons onderzoek versneld en hebben we eerder impact voor de patiënt. Intern helpt het in de profilering. Met de benoeming van hoogleraren wordt er gezegd: ‘deze samenwerking vinden we als universiteiten belangrijk’. Je hebt daarmee meer invloed op het inrichten van faciliteiten en het bepalen van onderzoeksrichtingen.

De visie van Medical Delta is dat we niet wetenschap doen om de wetenschap, maar om impact te hebben op de gezondheidszorg. Ik kan me daar helemaal in vinden en dat is ook mijn motivatie om samen te werken."

Wat merken patiënten van deze samenwerkingen?

"Artrose is een complexe ziekte en verschilt erg per patiënt. Precisiediagnostiek is dan noodzakelijk om tot de beste behandeling te komen en alleen met vergaande samenwerking kunnen we dit bieden. We ontwikkelen daarom bijvoorbeeld een nieuw onderzoekslab op de afdeling radiologie van het Erasmus MC. Hier combineren we imaging, met inbreng van radioloog Edwin Oei, en ‘mijn’ biomechanica. Zo kunnen we heel precies zien wat de kraakbeen belasting voor het individu is. Dat stuurt de behandeling, maar biomechanica is niet het enige dat daarbij telt. Ook patiëntvoorkeuren zijn belangrijk. De ene persoon wil zo snel mogelijk geopereerd worden en een kunstknie krijgen. Iemand anders wil een operatie juist koste wat kost voorkomen. Daar tussenin zitten nog vele andere opties. Het zijn vooral de orthopedisch chirurgen in Leiden en Rotterdam die daar de gesprekken over voeren en ook hen betrekken we bij het onderzoek."

Je bent sinds 2018 opleidingsdirecteur van de opleidingen Klinische Technologie en Technical Medicine. Welke rol speelt Medical Delta daarin?

"We leiden studenten op in zowel de medische als de technische wereld. Ze worden 80 procent arts én 80 procent ingenieur. Hiermee passen ze helemaal in de Medical Delta visie. Zo zorgen we ervoor dat Medical Delta gevoed wordt met wetenschappelijk talent en in de toekomst groeit. Om dat te bereiken hebben we docenten nodig met dezelfde spirit. Die snappen dat je moet samenwerken om impact te hebben. Daarom zou ik het een goed idee vinden wanneer we naast hoogleraren ook Medical Delta docenten benoemen. En het zou mooi zijn als de studenten van de opleiding afstuderen in de onderzoeksprogramma’s van Medical Delta."

Wat is jouw advies voor een succesvolle samenwerking?

"Het is belangrijk om te investeren in de wereld van de ander. Toen ik jaren geleden in de kliniek kwam werken, keek ik een beetje neer op hoe simpel artsen soms redeneren. ‘Ik zie dit, dus dan dat.’ Het kostte me even om te snappen dat een arts een patiënt voor zich heeft die een antwoord wil. De arts moet omgaan met onbekende complexiteit en baseert zich dan op statistische afwegingen. De andere kant op moet een arts er vaak aan wennen hoeveel tijd een ingenieur nodig heeft om een oplossing uit te werken gebaseerd op oorzakelijke relaties Je moet openstaan voor de problemen waar de ander zich voor ziet gesteld."

Door welke andere onderzoeker ben je verrast?

"Verrassen is een groot woord, maar met wie ik nu veel samenwerk en van wie ik veel heb geleerd is Sita Bierma-Zeinstra van het Erasmus MC. Het is belangrijk om biomechanica in de context van een ziekte te plaatsen, in dit geval artrose, en zij weet daar ongelofelijk veel van af."

Dit artikel maakt deel uit van een serie waarin we de negen nieuwe Medical Delta hoogleraren uitlichten. Het onderzoek van Jaap Harlaar draagt bij aan het wetenschappelijke programma Medical Delta: Improving Mobility with Technology. De inauguratie van Jaap Harlaar en de acht andere nieuwe Medical Delta hoogleraren is hier terug te zien.