Project uitgelicht: studententeam Leiden ontwikkelt testkit om potentiele pandemieën in de kiem te smoren

Naam: Virustestkit Rapidemic
Doel: Potentiele pandemieën in de kiem smoren
Beoogd resultaat: Ontwikkeling van een werkend testkit dat snel uitgerold kan worden bij een potentiele pandemie
Partners: iGEM Team Leiden
Status: Prototype in ontwikkeling; mogelijk octrooiaanvraag

Als we een potentiele nieuwe pandemie in de kiem willen smoren, is het snel opzetten van een testprogramma essentieel. Met dit in gedachte ontwikkelt een Leids team bestaande uit studenten van verschillende disciplines een virustestkit dat razendsnel toepasbaar gemaakt kan worden op nieuwe luchtinfectieziekten.

In november doet het team mee aan iGEM, een internationale competitie voor biotechnologiestudenten waar meer dan 6.000 studenten aan meedoen. Medical Delta is een van de partners van het team.

Volledig testlaboratorium in een klein doosje

De bedoeling is dat de testkit, ‘Rapidemic’ genaamd, bestaat uit een klein doosje waarmee een zorgprofessional in korte tijd en met minimale kosten een test kan uitvoeren. Het is als het ware een mini-laboratorium waar verschillende technieken in samenkomen. Het enige wat ontbreekt aan de testkit, is een zogeheten ‘dna-primer’ specifiek voor een virus. Het idee is dat zodra een nieuw virus de kop opsteekt, de dna-primer ervan aan de kit wordt toegevoegd en de test direct klaar is voor gebruik. Eenmaal compleet geeft de testkit binnen een uur en mogelijk zelfs nóg eerder uitsluitsel of iemand besmet is. Dat gebeurt met een kleursignaal, vergelijkbaar met een zwangerschapstest.

Het is de bedoeling dat het eenvoudige concept voor een zorgprofessional eenvoudig in gebruik wordt. De testkit in ontwikkeling werkt op zichzelf, heeft geen elektriciteit nodig en werkt onafhankelijk van dure testapparatuur in een extern laboratorium. Het zou daarom overal ter wereld gebruikt kunnen worden – ook in ontwikkelingslanden of afgelegen gebieden. Omdat de kit - afgezien van de dna-primer - helemaal volledig is, kan het direct in productie en op voorraad worden genomen, zodat overheden het bij een virusuitbraak snel kunnen inzetten en daarmee de uitbraak kunnen indammen.

Er zijn nog vele stappen nodig voor Rapidemic daadwerkelijk op de markt kan komen, maar de eerste horde is inmiddels genomen: het team dook afgelopen zomer het lab in en ontwikkelde een werkend proof of concept.

Interdisciplinaire samenstelling brengt team verder

Het concept van de studenten is een point-of-care test die vergelijkbaar is met de PCR-test en viraal dna of rna detecteert. De test detecteert vrijwel direct genetisch materiaal waarmee de aanwezigheid van een specifiek virus kan worden vastgesteld. Het testen met Rapidemic wordt daarmee aanmerkelijk sneller en goedkoper dan de huidige voor corona veelgebruikte PCR-test, terwijl het in theorie eenzelfde hoge betrouwbaarheidsmarge haalt. “We zitten nog in de onderzoeksfase en uiteraard is verder onderzoek nog noodzakelijk, maar de eerste labtesten zijn veelbelovend,” zo zegt teammanager Eugene Golov. Het team wordt daarin begeleid door zowel wetenschappers van Universiteit Leiden als IDE Group, een bedrijf dat eerder werkte aan een point-of-care HIV-test.

De voordelen van de interdisciplinaire samenstelling van het team, bestaande uit bachelor en master studenten van uiteenlopende Leidse en (deels) Delftse opleidingen zoals Biomedical Sciences, Biologie, Chemie, Life Science & Technology en Molecular Science & technology, kwam al snel aan het licht. ”Het zorgt ervoor dat er altijd wel iemand in het team zit die specifieke kennis heeft en het bevordert de creativiteit enorm. Met een interdisciplinair team kom je verder,” meent Golov. “Voor de iGEM competitie is het belangrijk dat een onderzoeksproject maatschappelijke relevantie heeft en aanhaakt bij verschillende stakeholders. Door onze verschillende achtergronden neemt elk ons een eigen netwerk mee en hebben we veel experts, virologen en bedrijven kunnen spreken. Daarmee zorgen we ervoor dat ons concept aansluit bij de zorgpraktijk.”  

Marktintroductie als ultieme doelstelling

De ambitie is om het proof of concept door te ontwikkelen tot een werkend prototype. Omdat labmaterialen veel geld kosten, loopt momenteel een crowdfundingactie. “Overal ter wereld worden nieuwe testen ontwikkeld. Vooralsnog hebben we geen soortgelijke testkit gezien, dus we bekijken of we octrooi kunnen aanvragen,” zegt Golov. De ultieme droom van het team is dat de testkit uiteindelijk op de markt komt. “Met name voor de meer afgelegen gebieden in de wereld zou een dergelijk concept uitkomst bieden. Na het ontwikkelen van een prototype willen we binnen de universiteit en met bedrijven die ons helpen kijken of we het daadwerkelijk op de markt kunnen zetten.”

Maar voor het zo ver is, dient het team eerst zijn project in voor de internationale iGEM competitie. Op 22 november wordt bekend of de geleverde inspanningen een prestigieuze award opleveren.