vrijdag 1 maart 2024
De druk op de bemensbaarheid, betaalbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg vereist een andere manier van denken en doen. Tijdens het Medical Delta Café van dinsdag 27 februari deelden drie experts hun visie over de noodzaak van zorgtransformatie en hoe deze vorm kan krijgen - binnen de kaders van het bestaande zorgsysteem.
Het Medical Delta Café vormde ook het podium voor de regionale voorronde van de Nationale Zorginnovatieprijs 2024. Na drie pitchpresentaties verkoos de jury het bedrijf Juvoly als winnaar. Lees hier het verslag.
Leiderschap cruciaal voor innovatie
“De tekorten zijn voelbaar, ook in de acute zorg.” Met deze realitycheck opende Johanneke Mulder, directeur Spoed, Peri-operatief en Intensief bij Erasmus MC, haar reflectie. “Ons doel is helder: we willen de druk op het medisch personeel verkleinen. Dit kan alleen door te innoveren in de zorg.”
Om dat goed te kunnen doen, is samenwerking cruciaal, zo is haar overtuiging. “Daarom focus ik mij op teamverbanden en leiderschap. Het is belangrijk dat iedereen in het team zich gehoord en begrepen voelt. Door in te zetten op doortastend leiderschap en duaal management maken we onze afdelingen toekomstbestendig.”
Innoveren met de eindgebruiker
‘Hoe kunnen we met minder zorgprofessionals meer mensen helpen?’. Volgens Samantha di Rocco, Programmamanager Innovatie bij Careyn, is dat een van de kernvragen voor veel zorgorganisaties. Binnen haar organisatie merkt Di Rocco dat de bereidbaarheid om te innoveren zeker aanwezig is. “De afgelopen jaren zijn vanuit onze organisatie tientallen innovatieve oplossingen voor een slimmere zorg opgekomen. Er zat veel verschil tussen de innovaties. We hebben veel geleerd over de bevorderende en de belemmerende factoren bij de implementatie ervan. Die factoren hebben we onderverdeeld in Product, Proces en People. Bij de implementatie en bij de keuze voor innovaties houden we daar rekening mee."
Concreet betekent dit onder andere dat er meer aandacht wordt gegeven aan de eindgebruiker. "Vaak is dit bij zowel onze cliënten als onze zorgprofessionals de oudere generatie. Het is goed om rekening te houden met de kennis en de vaardigheden van de mensen die een innovatie gebruiken. Dat kan je doen door voldoende ondersteuning te bieden en door je innovatie zo makkelijk mogelijk te maken."
Als voorbeeld van een innovatie die wel goed aanslaat, noemde Di Rocco een slimme pillendoos, waarbij de medicatiedosis voor de patiënt geautomatiseerd is. Doordat de pillendoos eruitziet en functioneert als een klok, is het minder stigmatiserend. Sommige ouderen laten het zelfs met trots aan hun naasten zien. “Voor verdere toepassing van innovaties speelt de eindgebruiker een cruciale rol.”
Sociologie van digitale zorg
Innovaties kunnen voor veranderingen zorgen, en dat kan leiden tot onzekerheden bij eindgebruikers. Belangrijk dus om ook het sociologisch perspectief mee te nemen in de digitale zorgtransformatie. Dr. Rik Wehrens is hoofddocent Sociologie van Digitale Zorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (faculteit ESHPM). In zijn reflectie nam hij de aanwezigen mee in ‘het grotere geheel’. Wat zijn bijvoorbeeld de consequenties van digitalisering voor een bestaand zorgproces?
Om antwoord te kunnen geven op dit soort vragen, is het volgens Wehrens goed om ook andere onderzoeksmethoden toe te passen dan alleen technologische en medische. “Digitalisering van de zorg kan in sommige gevallen leiden tot onzekerheden bij zorgprofessionals, bijvoorbeeld omdat een deel van de controle over het werk wegvalt. Let hier op bij de ontwikkeling van innovaties.”
Zorgtransformatie: een kwestie van 'willen', niet van 'kunnen’; zo luidde de onderwerptitel van het Medical Delta Café. Wehrens ging daar op in. “Het klopt: waar een wil is, is een weg. Maar dit betekent nog niet dat één manier op iedereen toegepast kan worden. Soms is het beter als meerdere wegen naar Rome leiden, zodat er zorg op maat gemaakt kan worden.”
Menselijke factor blijft belangrijk
Hoe komen we sneller tot positieve veranderingen voor de zorg? Vraagt dat om een bottom-up, of juist om een top-down benadering? Dit kwam ter sprake in de aansluitende discussie met sprekers en het publiek. Er kwam naar voren dat er genoeg draagvlak is voor innovatie binnen de zorg. Dankzij zowel bottom-up als top-down denken, worden meerdere succesvolle innovaties in het werkveld geïmplementeerd. Ook is er steeds vaker te zien dat innovatie een middel is om de jongere generatie te betrekken.
De menselijke factor blijft belangrijk, zo werd vastgesteld. Juist ook bij innovatieprocessen. Hiervoor moeten we mensen met elkaar verbinden om innovatie aan te jagen en af en toe buiten de lijntjes durven kleuren. Naast het medische en technologische vlak moet ook het sociologische aspect niet vergeten worden bij innovatie. Etnografisch onderzoek, waarbij de onderzoeker dicht op de praktijk meekijkt bij het dagelijkse werk, kan daarbij waardevolle inzichten opleveren.
Informele werkprocessen, zoals het op gemak stellen van een patiënt, zijn niet vervangbaar. Misschien moeten we toewerken naar een ‘digitale aai over de bol’, of zorgen dat zorgprofessionals dankzij innovatie juist meer tijd over houden voor het menselijke aspect van de zorg.
Medical Delta Cafés worden mede mogelijk gemaakt met steun van de Provincie Zuid-Holland
Foto's: Eelkje Colmjon
