Nieuw apparaat geeft extra dimensie aan artrose-onderzoek; onderzoekers verwachten meer inzicht in kraakbeenherstel

Onderzoekers van het LUMC beschikken vanaf eind oktober over een nieuw apparaat waarmee zij een extra dimensie toevoegen aan kraakbeenonderzoek. Veel nauwkeuriger kan dan worden vastgesteld welke factoren van invloed zijn op artrose en welke bewegingen goed zijn voor kraakbeenherstel. Dit helpt fysiotherapeuten bij het samenstellen van bewegingstherapieën en helpt ouderen of artrosepatiënten bij het maken van de juiste keuzes ten aanzien van bewegen, bijvoorbeeld in de keuze voor een sport.

Het macroscopisch weefselonderzoek met het apparaat, dat de onderzoekers ‘kraakbeen indenter’ noemen, overbrugt het gat tussen het moleculair onderzoek op het lab van prof. dr. Ingrid Meulenbelt en het biomechanisch onderzoek in het bewegingslab van de TU Delft (prof. dr. ir. Jaap Harlaar). De benadering vanuit deze drie wetenschappelijke invalshoeken is uniek in de wereld.

Welke bewegingen zijn goed voor kraakbeenherstel?

Eigenlijk weten we nog vrij weinig over welke belasting artrose kan veroorzaken en welke bewegingstherapieën kraakbeenherstel bevorderen. In het wetenschappelijke programma Medical Delta: Improving Mobility with Technology onderzoeken wetenschappers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), TU Delft en Erasmus MC in een bewegingslab welke bewegingen schadelijk of juist bevorderlijk zijn voor kraakbeen. Daarbij ligt de focus op knie-artrose, de meest voorkomende vorm. Daarnaast wordt met biomoleculair onderzoek gekeken hoe kraakbeencellen reageren op bepaalde belastingen of trauma.

De kraakbeen-indenter voegt een derde dimensie toe aan dit onderzoek. Het meet met name de dikte en de mechanische kwaliteit van het kraakbeen. Ook kan het apparaat afgenomen kraakbeenweefsel aantasten met piekbelasting. Vervolgens scant en meet het nauwkeurig hoe het kraakweefsel reageert. Daarnaast is het mogelijk een ponsje te nemen en dat moleculair te karakteriseren of op kweek te zetten. De kraakbeen indenter is speciaal gemaakt in Canada en kon onder andere dankzij VICI-gelden van NWO worden aangeschaft.

Inzicht in artrose

“Met het bewegingslab en met het biomoleculair onderzoek bekijken we waarom bepaalde kraakbeencellen niet herstellen of waardoor deze cellen kraakbeen afbreken bij microtrauma. Ook onderzoeken we welke kraakbeencellen zich wél herstellen en hoe dit kan worden bevorderd,” zegt prof. dr. Ingrid Meulenbelt van het LUMC. “We weten inmiddels dat piekbelasting een belangrijke veroorzaker is van artrose. En ook dat er allerlei elementen zijn die het risico op artrose vergroten, zoals genetische factoren, leeftijd of overgewicht. In combinatie met onze bestaande onderzoeksmethoden geeft het onderzoek met de kraakbeen indenter ons meer inzicht in hoe het artroseproces verloopt, zeker als we het door de tijd volgen.”

1,5 Miljoen Nederlanders met artrose

De verwachting is dat hypothesen die tot voor kort niet gestaafd konden worden, nu wetenschappelijk worden vastgesteld of ontkracht. Dat helpt niet alleen de wetenschap vooruit, het creëert ook nieuwe toepassingen, bijvoorbeeld voor bewegingstherapieën. Meulenbelt. “We hopen onder andere meer inzicht te krijgen in welke bewegingen slecht of goed zijn voor ouderen of artrosepatiënten. We weten dat te weinig bewegen niet goed is en dat gedoseerde bewegingen helpen bij het herstel van kraakbeenweefsel. Maar welke bewegingen dat precies zijn, weten we nog niet.”

Is fietsen, wandelen of traplopen goed of juist slecht? Aangezien bijna 1,5 miljoen Nederlanders de diagnose artrose hebben, kan je stellen dat de potentiele impact van dat inzicht groot is. Op het dagelijks leven van artrosepatiënten en ouderen, op fysiotherapie, maar ook de gezondheidszorg als geheel. Meulenbelt: “Met multidisciplinaire onderzoekers vanuit biologie en biomechanica hopen we die antwoorden de komende jaren te vinden, en daar gaat de kraakbeen indenter en cruciale rol in vervullen.”