Project uitgelicht: Bal & Spriet: e-health game creëert spelenderwijs bewustzijn rondom overgewicht

De onderzoeksgroep ‘healthy storytelling’ won eind oktober de Onze Taal @DRONGO prijs met het e-health spel ‘Bal en Spriet’. Onderzoekers* van TU Delft, Erasmus MC en Radboud University ontwikkelden het spel om volwassenen met lage gezondheidsvaardigheden en laaggeletterdheid bewust te maken van vooroordelen over mensen met obesitas en om overgewicht bespreekbaar te maken. Het spel wordt nu ook aan kinderen aangeboden.

Het prototype van het spel wordt de komende weken getest en geëvalueerd. Projectleider dr. Valentijn Visch (TU Delft) en hoogleraar prof. dr. Andrea Evers (LU), beiden Scientific Leader bij Medical Delta eHealth & selfmanagement for a healthy society, zijn betrokken bij het healthy storytelling onderzoek. Ook Stichting Pharos en Rode Kruis Ziekenhuis zijn betrokken bij de ontwikkeling.

Obesitas bespreekbaar maken

Vooroordelen en schaamte werken beklemmend voor mensen met obesitas. Het spel maakt het onderwerp bespreekbaar en zorgt daarmee voor bewustwording over gerelateerde stigmatisering. Daarmee opent het de discussie over gewichtsoorzaken en preventie, wat een eerste stap is om overgewicht te voorkomen.
Het spel Bal en Spriet combineert een bordspel - een soort ganzenbord - met een app vol opdrachten en verhalen. De verhalen gaan over situaties die mensen met overgewicht hebben meegemaakt, waardoor er voor hen meer begrip ontstaat. “De verhalen gaan bijvoorbeeld over iemand met overgewicht die, in plaats van de trap, de lift neemt naar de eerste verdieping. In eerste instantie zou je denken dat diegene beter de trap had kunnen nemen, totdat hij vertelt knieklachten te hebben en niet anders kan,” zegt Visch. “Spelers worden uitgedaagd zich te verplaatsen in karakters zowel met als zonder overgewicht en moeten nadenken over hoe ze met elkaar omgaan.”

Niet ieder pondje gaat door het mondje

De verhalen zijn verzameld door gesprekken met mensen met overgewicht en aangevuld met verhalen uit de literatuur en de media en samengesteld op basis van gesprekken met ervaringsdeskundigen en experts. Uit deze verhalen concludeerden de onderzoekers dat gewicht en lichaamsomvang vaak taboeonderwerpen zijn en dat mensen met overgewicht zich regelmatig gestigmatiseerd voelen. Visch: “De algemene aanname is dat we ons gewicht volledig zelf kunnen controleren, maar dat is slechts ten dele waar: genetische aanleg, hormonen, medicatie, stress en een verleidende omgeving kunnen bijvoorbeeld heel bepalend zijn. Ondertussen worden mensen met overgewicht daar wel op aangekeken. Stigmatisering, uitsluiting en schaamte zorgen vervolgens voor een drempel om er over te praten en er iets mee te doen. Er ontstaat een vicieuze cirkel waar je zonder hulp moeilijk uit komt. Het spel probeert die cirkel te doorbreken.”

Het vertellen van verhalen geeft mensen die gestigmatiseerd worden de mogelijkheid om hun perspectief en ervaringen te delen. Dit zorgt ervoor dat er over obesitas gepraat kan worden en dat anderen hun overtuigingen en misvattingen (bijvoorbeeld dat je met een streng dieet langdurig kunt afvallen) kunnen bijstellen. “Daarnaast zijn verhalen als informatiebron voor iedereen herkenbaar en begrijpelijk,” zegt Visch. “Voor het spel gebruiken we beproefde storytellingtechnieken. Het stelt ons in staat om gezondheidsinformatie op een meer begrijpelijke en inleefbare manier over te brengen.”

"Het spel doorbreekt de vicieuze cirkel waar je zonder hulp moeilijk uitkomt."

De komende weken wordt het spel op festivals en in een obesitaskliniek door spelers getest. Er wordt onder andere onderzocht of het spel daadwerkelijk zorgt voor zelfreflectie: met betrekking tot eigen vooroordelen én met betrekking tot (goedbedoeld) gedrag dat stigmatiserend kan overkomen. Na een evaluatie is het uiteindelijk de bedoeling dat het spel grootschalig wordt geïntroduceerd. Zo is de gemeente Rotterdam betrokken bij het project en wordt bekeken of de uiteindelijke versie van het spel kan meelopen met het ‘Lekker Fit’-programma van deze gemeente.

De onderzoeksgroep Healthy Storytelling wordt gefinancierd vanuit ZonMW. Meer informatie is te vinden via deze link. 

* TU Delft (Niko Vegt, Postdoc; Annemiek van Boeijen, Cultural Sensitive Design; Valentijn Visch, projectleider), Erasmus MC (Liesbeth van Rossem, obesitas expert), LU (Andrea Evers, eHealth specialist), Radboud University (Wilbert Spooren, storytelling specialist).